Αθηρωμάτωση σε παιδιά, έλεγχος και οδηγίες!

Η αθηρωμάτωση αρχίζει από την παιδική ηλικία, όπως προέκυψε από νεκροτομικές μελέτες, στις οποίες αθηρωματικές βλάβες παρατηρήθηκαν σε παιδιά μόλις 2 ετών. Το γεγονός αυτό επιβάλλει τη λήψη μέτρων στην παιδική ηλικία για την πρόληψη, στην ενήλικη ζωή, στεφανιαίας νόσου.

Η πρώιμη αναγνώριση παιδιών που διατρέχουν υψηλό κίνδυνο εμφάνισης αθηρωμάτωσης αποτελεί βασικό στόχο της σύγχρονης ιατρικής. Σημασία έχει καταρχάς το οικογενειακό ιστορικό του παιδιού. Επιβαρυντικά στοιχεία αποτελούν η εμφάνιση στεφανιαίας νόσου, εγκεφαλικού επεισοδίου, περιφερικής αρτηριακής νόσου, αιφνίδιου θανάτου ή αγγειογραφικής εικόνας στεφανιαίας αθηρωμάτωσης σε έναν ή στους δυο γονείς πριν από την ηλικία των 65 ετών (μητέρα) ή των 55 ετών (πατέρα).

Σε ορισμένες μελέτες φάνηκε ότι, ανεξάρτητα από άλλους παράγοντες κινδύνου, το οικογενειακό ιστορικό πρώιμης εμφάνισης στεφανιαίας νόσου σε συγγενείς πρώτου βαθμού φαίνεται ότι είναι ισχυρότερος παράγοντας κινδύνου από την υπέρταση, το κάπνισμα και την υπερχοληστερολαιμία.
Παιδιά με υψηλή χοληστερόλη θα εξακολουθήσουν να έχουν υψηλή χοληστερόλη και όταν ενηλικιωθούν. Τα παιδιά αυτά θα πρέπει εγκαίρως να υποβληθούν σε αντιλιπιδαιμική αγωγή.

Λιπιδαιμική ταυτότητα
Η λιπιδαιμική ταυτότητα ενός ασθενούς καθορίζεται με βάση τις τιμές ολικής χοληστερόλης (TC), τριγλυκεριδίων (ΤG), χαμηλής πυκνότητας χοληστερόλης (LDL-C), υψηλής πυκνότητας χοληστερόλης (HDL-C), απολιποπρωτεΐνης α
(aρο Α1), απολιποπρωτεΐνης Β (aρο Β -100) και λιποπρωτεΐνης α (Lp-A) και πρέπει να καθορίζεται πριν την έναρξη της θεραπείας.
Όσον αφορά στο φύλο δεν υπάρχουν σημαντικές διαφορές στις τιμές των λιπιδίων και των λιποπρωτεϊνών στα παιδιά. Υψηλότερες μέσες τιμές ολικής χοληστερόλης (TC), χαμηλής πυκνότητας χοληστερόλης (LDL-C) και λιποπρωτεΐνης α (LΡ-α) παρατηρούνται σε παιδιά με θετικό οικογενειακό ιστορικό.

Θεραπευτικές συστάσεις – αντιμετώπιση
Για το σύνολο των παιδιών και των οικογενειών τους, συνιστάται εξατομικευμένη αλλαγή του τρόπου ζωής ως προς την άσκηση και τη διατροφή.
Η καθημερινή άσκηση είναι ιδιαίτερα σημαντική. Η ενέργεια που προσλαμβάνουν καθημερινά τα παιδιά πρέπει να προέρχεται κυρίως από υδατάνθρακες και ακόρεστα λίπη με την προσθήκη οσπρίων, λαχανικών, φρούτων με αποφυγή ζωικού και μέτρια κατανάλωση ελαιόλαδου. Συστήνεται η κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά, ενώ πρέπει να αποφεύγονται τα κεκορεσμένα λιπαρά. Η συμμόρφωση των παιδιών αυτών και των γονέων (συχνά και του ευρύτερου οικογενειακού περιβάλλοντος) τους πρέπει να ελέγχεται στους τακτικούς επανέλεγχους σύμφωνα με τις οδηγίες των ειδικών.

Οι γενικές διαιτητικές συστάσεις για ηλικίες άνω των 2 χρόνων δίνουν έμφαση:

Σε ένα διαιτολόγιο που συνίσταται, κυρίως, σε φρούτα, λαχανικά, μη επεξεργασμένα δημητριακά, γαλακτοκομικά προϊόντα με χαμηλά ή καθόλου λιπαρά, ψάρι και άπαχο κρέας,
Στον περιορισμό της κατανάλωσης κεκορεσμένων και trans λιπαρών (υδρογονωμένα, μαργαρίνες), χοληστερόλης και επιπρόσθετης ζάχαρης και αλατιού, και
Στην ισορροπία μεταξύ προσλαμβανομένων θερμίδων και σωματικής άσκησης, έτσι ώστε να διατηρείται το σωστό σωματικό βάρος και να εξασφαλίζεται η επαρκής πρόσληψη θρεπτικών στοιχείων.

Οι συστάσεις αυτές συνοψίζονται στα εξής:

Διατήρηση φυσιολογικής ανάπτυξης και σωματικού βάρους με εξισορρόπηση μεταξύ πρόσληψης και κατανάλωσης θερμίδων με τη σωματική άσκηση.
60 λεπτά μέτριου ή έντονου παιχνιδιού ή σωματικής άσκησης την ημέρα
Άφθονα φρούτα και λαχανικά, περιορισμός χυμών
Χρήση φυτικών ελαίων και μαλακής μαργαρίνης με χαμηλή περιεκτικότητα σε κεκορεσμένα και trans λιπαρά οξέα αντί του βουτύρου ή των περισσότερων άλλων ζωικής προέλευσης λιπαρών
Κατανάλωση ψωμιού ολικής άλεσης και μη επεξεργασμένων δημητριακών αντί των αντίστοιχων επεξεργασμένων
Μείωση της κατανάλωσης ποτών και τροφών με επιπρόσθετη ζάχαρη
Κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων με χαμηλά ή καθόλου λιπαρά
Μεγαλύτερη κατανάλωση ψαριού ψητού ή στον ατμό (ειδικά ψαριών πλούσιων σε Ω3 λιπαρά)
Περιορισμός στο αλάτι (συνυπολογίζοντας πάντοτε και εκείνο που περιέχεται σε επεξεργασμένα τρόφιμα)

Στις συστάσεις για τη διατροφή των παιδιών πρέπει να λαμβάνονται υπ’ όψη η οικογένεια και τα πολιτισμικά χαρακτηριστικά της.

Πέρασαν δεκαετίες από τότεπου τα παιδιά έτρωγαν κυρίως στο σπίτι ή από το σπίτι. Τώρα υπάρχουν οι καντίνες του σχολείου, ο παιδικός σταθμός, τα εστιατόρια, οι συσκευές πώλησης έτοιμου φαγητού, τα μισοέτοιμα φαγητά για το σπίτι, που θέλουν πολύ λίγηπροετοιμασία για να φθάσουν στο τραπέζι.

Πολιτισμικά χαρακτηριστικά επηρεάζουν είτε θετικά είτε αρνητικά τη διατροφή και τις διαιτητικές συνήθειες. Είναι, ακόμη, πολύ διαδεδομένη η πεποίθηση ότι το πάχος στο παιδί σημαίνει υγεία. Αντίστοιχα δρα και η ανεξέλεγκτη διαφήμιση στην τηλεόραση και άλλα ΜΜΕ, που προσπαθεί να πουλήσει κάθε είδους προϊόντα διατροφής χαμηλής διατροφικής αξίας.

Συμπέρασμα

Η αθηροσκλήρωση είναι μία εξελικτική διαδικασία που ξεκινά από την παιδική ηλικία και εκδηλώνεται με καρδιαγγειακά νοσήματα κατά την ενήλικο ζωή.

Οι υψηλές συγκεντρώσεις λιπιδίων και λιποπρωτεϊνών του ορού αποτελούν σημαντικούς παράγοντες στην ανάπτυξη τους. Κρίνεται απολύτως απαραίτητο πλέον να διερευνάται πάντοτε το οικογενειακό ιστορικό όλων των παιδιών, ώστε να γίνεται έγκαιρα η αναγνώριση παιδιών υψηλού κινδύνου για ανάπτυξη αθηροσκλήρωσης. Παιδιά γονέων-ασθενών με πρώιμο εμφάνιση καρδιαγγειακών προβλημάτων πρέπει να παραπέμπονται για έλεγχο της λιπιδαιμικής τους ταυτότητας, με σκοπό την έγκαιρο συμβουλευτική-θεραπευτική και διαιτητική παρέμβαση.