Ο καρκίνος είναι μια νόσος δυνητικά καταληκτική που διαγιγνώσκεται πλέον όλο και συχνότερα σε όλο το ηλικιακό φάσμα. Η λέξη καρκίνος δεν αφορά ένα μοναδικό νόσημα-αναφέρεται σε μια ομάδα νοσημάτων που προκαλείται όταν κάποια κύτταρα στο σώμα μας πολλαπλασιάζονται ανεξέλεγκτα.

Τα παθολογικά αυτά κύτταρα μπορούν να μεταναστεύσουν σε διπλανές περιοχές και ιστούς του σώματος ή να μεταφερθούν με το αίμα ή το λεμφικό σύστημα και να βρεθούν σε απομακρυσμένα όργανα και συστήματα. Έτσι, τα καρκινικά κύτταρα μπορούν να δώσουν κοντινές και μακρινές μεταστάσεις.

Υπάρχουν περισσότερα από 100 γνωστά είδη καρκίνου, άλλα λιγότερο και άλλα περισσότερο επιθετικά και η νόσος είναι μια από τις κύριες αιτίες θανάτου σε όλο τον κόσμο. Η αιτιολογία του καρκίνου είναι πολύπλοκη (και δεν έχει ακόμα διαλευκανθεί πλήρως). Έχει βρεθεί πως σχετίζεται με παράγοντες που συμπεριλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, τον τρόπο ζωής, την ηλικία, το φύλο, τη φυλή, το οικογενειακό ιστορικό (κληρονομικότητα), τη λήψη κάποιων φαρμάκων και την έκθεση σε κάποιες ουσίες ή καταστάσεις (π.χ. συγκεκριμένες ιογενείς και βακτηριακές λοιμώξεις, επαγγελματική έκθεση σε καρκινογόνες ουσίες).

Τα τελευταία χρόνια δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα όχι μόνο στην έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία αλλά και στην πρόληψη του καρκίνου. Καθώς ο καρκίνος μπορεί να δώσει συμπτώματα σε πολύ προχωρημένο στάδιο, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τον βασικό έλεγχο για έγκαιρη διάγνωση (προσυμπτωματικό ή μη) που λαμβάνει χώρα σε μεσοδιαστήματα που ορίζει ο ιατρός βάσει οδηγιών και μπορεί να συμπεριλαμβάνει (αναλόγως του ιστορικού, του φύλου, της ηλικίας και άλλων παραγόντων)

1. Μαστογραφία, υπέρηχο μαστού, BRCA (1, 2) τεστ, ψηλάφηση μαστού καθώς και τεστ Παπανικολάου και HPV για έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του μαστού και του τραχήλου της μήτρας στις γυναίκες
2. PSA τεστ, υπέρηχο και ψηλάφηση προστάτη και ψηλάφηση όρχεων για έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του προστάτη και των όρχεων στους άνδρες
3. Κολονοσκόπηση, εικονική κολονοσκόπηση, ορθοσιγμοειδοσκόπηση με εύκαμπτο ενδοσκόπιο, βαριούχο υποκλυσμό, ανοσολογικό έλεγχο (FIT τεστ) και έλεγχο DNA κοπράνων καθώς και έλεγχο για παρουσία αίματος στα κόπρανα (FOBT τεστ) για έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του παχέως εντέρου και του ορθού αλλά και για την ανεύρεση πολυπόδων
4. Επισκόπηση και φωτογράφιση των σπίλων (ελιών) για έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του δέρματος
5. Αξονική τομογραφία χαμηλής δόσης (LDCT) για έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου των πνευμόνων σε βαρείς καπνιστές
6. Έλεγχο για ηπατίτιδα που αποτελεί παράγοντα κινδύνου για καρκίνο του ήπατος

Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι οι οδηγίες αναφορικά με τον ενδεικνυόμενο προληπτικό έλεγχο και τα μεσοδιαστήματα ελέγχου αλλάζουν διαρκώς αναλόγως της αποτελεσματικότητάς τους (για παράδειγμα δε συνιστάται πλέον ο καθολικός έλεγχος με PSA τεστ σε άνδρες που δεν έχουν συμπτώματα). Επίσης, η αυτοεξέταση είναι μια δυνατότητα που μπορείτε να συζητήσετε με τον γιατρό σας καθώς η πρόσφατη βιβλιογραφία είναι αντικρουόμενη με όσα παλαιότερα υποστηρίζονταν (ωστόσο κάθε παρατηρούμενη αλλαγή πρέπει οπωσδήποτε να εξετάζεται). Κατά συνέπεια, μόνο μετά από συζήτηση με τον γιατρό είναι καλό να προβαίνετε στον κατάλληλο προσυμπτωματικό έλεγχο ώστε να αποφεύγετε τα άσκοπα έξοδα, την ταλαιπωρία αλλά και την ψυχολογική επιβάρυνση που μπορεί να είναι σημαντική. Επίσης, αναλόγως του ιστορικού (ατομικού και οικογενειακού) μπορεί ο έλεγχος να συμπεριλαμβάνει και άλλες δοκιμασίες πιο εξειδικευμένες για τις οποίες θα ενημερωθείτε από τον γιατρό σας κατά την επίσκεψη.

Σε κάθε περίπτωση, στόχος του προσυμπτωματικού ελέγχου είναι η έγκαιρη ανίχνευση της νόσου ώστε να γίνει πρώιμη παρέμβαση. Σε κάποιες περιπτώσεις αυτό μπορεί να σημαίνει έως και πλήρη ίαση, σε κάποιες άλλες να αλλάζει σημαντικά τα ποσοστά πενταετούς επιβίωσης.

Τα καλά νέα είναι ότι κάποια είδη καρκίνου μπορούν να προληφθούν με απλές αλλαγές στον τρόπο ζωής και παρεμβάσεις οι οποίες συμπεριλαμβάνουν

1. Διατήρηση υγιούς σωματικού βάρους
2. Δίαιτα πλούσια σε φρούτα, λαχανικά και φυτικές ίνες και περιορισμένη κατανάλωση επεξεργασμένου και κόκκινου κρέατος στο πλαίσιο μιας υγιεινής διατροφής.
3. Φυσική δραστηριότητα
4. Αποφυγή έκθεσης στον ήλιο και σε τεχνητή ακτινοβολία (solarium) και κατάλληλη χρήση αντιηλιακής προστασίας
5. Αποφυγή άσκοπης έκθεσης σε ιονίζουσα ακτινοβολία
6. Αποφυγή έκθεσης σε ουσίες που δυνητικά προκαλούν καρκινογένεση όπως π.χ. ο καπνός (τόσο το ενεργητικό όσο και το παθητικό κάπνισμα), το ραδόνιο, ο μόλυβδος, τα εντομοκτόνα
7. Αποφυγή υπερβολικής κατανάλωσης αλκοόλ
8. Χρήση προφυλακτικού κατά τη σεξουαλική επαφή
9. Εμβόλια (HPV για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας και ΗBV για τον καρκίνο του ήπατος)
10. Θεραπεία ηπατίτιδας και νόσων/καταστάσεων που μπορεί να προκαλέσουν καρκινογένεση (π.χ. αφαίρεση πολυπόδων)

ΚΥΡΙΕΣ ΠΗΓΕΣ
1. www.cancer.org
2. www.cdc.gov
3. www.familydoctor.org
4. www.cancer.ca

Comments

comments